In gesprek met je tiener

Wie herinnert zich niet de uitspraak van zijn ouders: “Zo doen we het hier en zolang je hier in huis woont, houd je je aan deze regels”? Wat je er ook van vond, lekker duidelijk was het wel. Je wist waar je aan toe was, maar of je nu altijd meekreeg waarom de regel belangrijk was? Ik betwijfel het.

Het was tijdens een avond over geloofsopvoeding. We spraken over wat je hebt meegenomen uit je eigen opvoeding en nu bewust wel of niet inzet in de opvoeding van je eigen kinderen. Een moeder verzuchtte: “Ik had als kind zo’n hekel aan de regels rondom de zondag: niets mocht. Daarom hebben wij er bewust voor gekozen om de zondag tot een ‘gezinsdag’ te maken, waarbij we vooral willen denken vanuit wat we wél willen. Bewust tijd voor God en de kerk, tijd voor elkaar, koffiedrinken, spelletjes, samen eten. We hebben één regel: geen mobiele telefoon. Deze regel helpt ons om die tijd voor elkaar en voor God te hebben. Maar nu vinden mijn tienerkinderen de zondag ook de meest saaie dag van de week, de dag waarop niets mag!”

De waarde achter een regel
In het voorbeeld hierboven komen twee dingen samen. Je ziet de waarde die voor deze moeder belangrijk is: de zondag als dag voor God en elkaar. Waarden – het geheel van algemene principes die belangrijk zijn – vormen de basis van waaruit we concrete afspraken en regels maken. Het geloof en de Bijbel kunnen je hierin inspireren. Elk gezin heeft zo zijn eigen afspraken. In het gezin uit het voorbeeld was “geen mobiele telefoon op zondag” een afspraak. De diepere betekenis achter deze afspraak is de waarde van het écht aandacht hebben voor elkaar. Met de regel “niet roddelen” wil je je kind leren om respectvol en liefdevol met anderen om te gaan. Regelmatig vergeten we in de praktijk echter de regel uit te leggen. We zijn vooral druk met de handhaving, zonder onze kinderen te vertellen wat erachter zit. Wanneer kinderen begrijpen waarom een bepaalde afspraak wordt gemaakt, wordt het gemakkelijker om die na te leven. Tegelijk scherpt het jezelf als ouder. Waarom stel ik deze regel? Is dit echt belangrijk voor ons als gezin of doen we dit uit gewoonte? Gewoontes die jij zelf meegekregen hebt, zijn misschien helemaal niet meer zo vanzelfsprekend in de huidige maatschappij. Probeer daarom te benoemen waarom je voor deze kaders kiest, dan kun je de waarden erachter doorgeven aan je kind.

‘Houd je aan de regels, anders maak je brokken’

In discussie met je tiener
Ze fietsten uit de kerk langs de winkelstraat. Het was er al druk. Isabel vroeg haar moeder of ze straks even naar de winkel konden. Ze had zo’n leuk rokje gezien. Doordeweeks kwam het er vast niet van. Isabels moeder viel bijna van de fiets: “Naar de stad? Op zondag? Hoe kom je erbij? Dat doen we toch niet?” Dat Isabel überhaupt op het idee kwam om het voor te stellen … Tot ze zich realiseerde dat het voor haarzelf heel vanzelfsprekend was om niet op zondag te gaan winkelen. In haar jeugd waren de winkels niet eens open. Voor haar tienerdochter waren open winkels op zondag wél een realiteit. Haar vriendinnen gingen op zondag allemaal met hun moeder shoppen. Isabel heeft zich daartoe te verhouden en heeft dus uitleg nodig waarom haar ouders hier misschien niet voor kiezen.

Tieners hebben er een handje van om elke grens op te zoeken en tegen elke regel te protesteren. Vooral jij als ouder bent dan een favoriet ‘slachtoffer’. Bedenk dat je tiener op weg is om een zelfstandige volwassene te worden. Daarvoor is het nodig dat hij zijn eigen mening ontwikkelt en ervaart waar grenzen liggen. Op deze manier ontdekt hij wat hij zélf belangrijk vindt in het leven. Daarom daagt een tiener jou als ouder uit om positie in te nemen en je mening goed te onderbouwen. Het mooie is: zolang je tiener met jou discussieert, staat hij open voor jouw mening. Het is daarom belangrijk om niet direct mee te bewegen. Tieners hebben een vertrouwde plek nodig waar ze kunnen ontdekken wat er gebeurt als je een andere mening hebt. Zeker in een tijd waarin christelijke waarden niet altijd meer vanzelfsprekend zijn, is het goed dat je tiener leert om zelf woorden te vinden voor iets wat hij belangrijk vindt.

In een gezin met tienermeiden is kleding regelmatig onderwerp van gesprek. Als ouders heb je een idee wat passend is qua kledingstijl voor een bepaalde leeftijd. Dit staat vaak haaks op de keuze van je tiener. Eindeloze discussies volgen en als je tienerdochter echt iets op het oog heeft, zal ze niet snel toegeven. Je kunt ervoor kiezen om haar vrij te laten – dit scheelt je in ieder geval de eindeloze discussie. Of je kiest ervoor dat kleding alleen aangeschaft wordt als jij je toestemming hebt verleend. Voor beide opties is iets te zeggen. Belangrijk is in ieder geval dat je met je dochter bespreekt waarom jij bepaalde kleding niet of minder geschikt vindt. Welke uitstraling ze ermee heeft of welke gevoelens of ideeën een te kort rokje bij anderen zou kunnen oproepen. Dit helpt haar (misschien) om begrip voor de grenzen op te brengen, maar het beschermt haar ook in het contact met anderen. Ook als je je tiener vrijlaat in kledingkeuze is het goed haar bewust te maken welke invloed kleding heeft op anderen. Juist omdat tieners zelf niet altijd de consequenties overzien.

Liefdevolle bescherming
Nog iets om rekening mee te houden: bij een tiener is het kortetermijndenken beter ontwikkeld dan het langetermijndenken. Veel tieners overzien nog niet goed de gevolgen van hun daden op langere termijn. Als ouders weet je vast dat een flauwe grap, uit baldadigheid met een vriend uitgehaald, behoorlijk negatieve gevolgen kan hebben. Daarom hebben tieners, ondanks hun groeiende zelfstandigheid, beschermende grenzen nodig. Deze afspraken geven rust, veiligheid en bescherming aan je kind. Grenzen bieden bovendien vrijheid. Wanneer je bijvoorbeeld met elkaar afspreekt dat je op zondag niet werkt en geen huiswerk maakt, geeft dit niet alleen een begrenzing, maar ook vrijheid. Op deze dag hoef je niet te werken, maar kun je in alle rust en vrijheid ruimte nemen voor God en elkaar.

En je tiener? Die zal niet altijd direct die vrijheid ervaren. Tegelijk kunnen die pure en eerlijke tieners stiekem toch wel genieten van zo’n zondag zonder telefoon en huiswerk, of na een eindeloze discussie een uurtje later aan je toevertrouwen dat ze het eigenlijk toch wel met je eens zijn.

Tekst: Leantine Dekker