Afschaffen die regels

Mama, wat ga je de mensen vanavond eigenlijk vertellen? We zitten aan de warme maaltijd als deze vraag klinkt. Ik vertel de kinderen dat ik iets ga zeggen over omgaan met elkaar binnen het gezin. Uiteraard ben ik bereid een voorproefje van de avond te geven. Maar als het gesprek op regels komt, hoor ik dat ze hun buik al vol hebben. "Saai! Regels, wat heb je daar nu aan?!"

Instemmend reageer ik: "Vanavond ga ik zeggen dat je regels zo snel mogelijk moet afschaffen." De aandacht is er nu weer helemaal bij. Meent mama dat nu echt? "Ja hoor, regels moet je zo snel mogelijk afschaffen." Ze kijken elkaar verheugd aan. Wat moet het fantastisch zijn als er geen regels meer zijn. Yes! De vrijheid lokt. Maar zit er geen addertje onder het gras? Want in ons huis zijn zeker regels. Dat de schoenen in de trapkast moeten omdat de hond ze anders te grazen neemt. Dat je je jas moet ophangen aan de kapstok. En nog veel meer. Vertwijfeld vragen ze opnieuw of ik het echt meen. Het wordt tijd te laten doorschemeren wat ik bedoel.

Als het mógelijk is, kun je regels afschaffen. Regels staan niet op zichzelf, ze zijn er om iets anders te leren. Het gaat niet om de regels, maar om datgene wat je ermee wilt overdragen. De regel volwassenen met "u" aan te spreken, zegt iets over respect tonen. De regel om mee te helpen met de afwas zegt iets over hulpvaardigheid. Je hebt de regel niet meer nodig als je geleerd hebt dat het goed is om zus of zo te handelen. Niemand hoeft me eraan te herinneren dat ik afval in de prullenbak moet gooien, want ik heb een hekel aan rotzooi en ik vind het veel prettiger als het schoon blijft. Opruimen is een automatisme, een soort tweede natuur geworden.

Ondertussen vindt onze kleuter het gesprek niet meer interessant. Hij gaat op zijn stoel staan en maakt daarmee duidelijk dat hij er ook nog is. Een mooiere illustratie van mijn uiteenzetting kan ik niet wensen. "Moet je eens kijken wat er gebeurt als we regels te vroeg afschaffen! Dan wordt het een chaos." Een aai over de bol van de meiden kan er wel af. "Jullie piekeren er niet over om als we eten op je stoel te klimmen. Daarom is deze regel voor jullie allang niet meer nodig." Om de kleine man niet te veel het idee te geven iets goeds te doen met zijn actie, wordt hij gesommeerd weer te gaan zitten.

Het gaat niet om de regels, maar voor kinderen lijkt het er vaak wel op. Ze horen regels herhalen, terwijl ze soms niet eens weten waarom we ze belangrijk vinden. Als we als ouder regels overbodig willen maken, moeten we ons vooral bezighouden met het doorgeven van de waarde die erachter ligt. Af en toe een gesprekje over waarom we elkaar eigenlijk meehelpen in het huishouden. Of waarom kinderen met hun armen over elkaar moeten zitten tijdens het bijbellezen.

Regels kunnen overbodig worden, maar niet allemaal. Je houdt er op zijn minst tien over. Deze worden ons elke zondag ingescherpt. Sommige lijken misschien makkelijker na te volgen dan andere. Vloeken doe ik niet. Maar dan leer ik uit de catechismus dat ik er niet ben als ik vermijd wat er verboden wordt. Het gaat erom mezelf te oefenen in de keerzijde van het gebod. Daar waar het God echt om gaat: Zijn Naam te eren. Het nut van mijn naaste zo veel in mijn vermogen ligt, te bevorderen.

Dan ben ik voorlopig nog niet klaar. In ons gezin zijn heel wat extra regels. Wat zou het enorm prettig zijn als kinderen deze regels niet meer nodig hebben en ze automatisch doen wat je graag ziet. Vooralsnog moeten we regels herhalen, want een goede inprenting vraagt consequent zijn. Ook als je moe bent. Nog belangrijker is het zelf een voorbeeld te zijn. Dat kinderen zien dat leven binnen de aangegeven grenzen echt vrede en blijdschap geeft.

's Avonds na mijn lezing loop ik naar de koffie. Een joch schiet me aan. "Het is bij u thuis zeker wel een gezellige boel?" Hij ziet het helemaal zitten met een minimum aan regels. Ik ontken niet dat het gezellig is, maar vertel hem dat we voorlopig echt nog een heleboel regels nodig hebben om het zo te houden.

Sarina Brons-van der Wekken