Methoden en materiaal voor anders begaafden

De catechese methoden die standaard gebruikt worden in kerkelijke gemeenten zijn niet altijd geschikt voor kinderen en jongeren die een beperking hebben. Sommige kinderen en jongeren kunnen wel de gebruikelijke catechese avonden bezoeken maar gebruiken daarbij een eigen boekje wat aansluit bij hun persoonlijke mogelijkheden. Andere anders begaafde jongeren krijgen speciale catechese. In dit artikel bieden we een overzicht van wat er zoal aangeboden wordt voor de doelgroep anders begaafde kinderen en jongeren.

Catechese methodes

1 - Dit Koningskind
'Dit Koningskind' ondersteunt christenen bij moeiten van het leven met een beperking en inspireert en motiveert tot intensieve onderlinge verbondenheid omdat ieder mens nodig is in Gods gezin. 'Dit Koningskind' is een vereniging met leden uit diverse kerken. Ze hebben als grondslag de Bijbel, Gods geïnspireerde en gezaghebbende Woord.

Kijk voor materialen op hun website. Deze organisatie ontwikkelt geen eigen materiaal, maar verwijst naar methoden waarvan ze weten dat die achterban gebruikt worden.

2 - Helpende Handen
Vereniging langdurige zorg van de Gereformeerde Gemeenten, voor reformatorische mensen met een beperking. Speciale catechisaties zijn te vinden op de website van Helpende Handen. Daarnaast zijn in hun webshop de volgende materialen verkrijgbaar voor catechese:

• Kort Begrip in eenvoudige taal - belijdeniscatchisatie
  In 'Kort Begrip in eenvoudige taal' is in zo eenvoudig mogelijke bewoordingen de inhoud van het Kort Begrip bewerkt om in dertien lessen te behandelen. Elke les bestaat uit vijf of zes vragen en antwoorden die - zo mogelijk - geleerd kunnen worden. Verder wordt er een suggestie gedaan voor een Bijbelverhaal, met daarbij een illustratie.
• De Tien Geboden. 12 lessen voor aangepaste catechisatie over De Tien Geboden.
• Het Onze Vader. 11 lessen voor aangepaste catechisatie over het Onze Vader.
• De Twaalf Artikelen. 12 lessen voor aangepaste catechisatie over de Twaalf Artikelen.
• De kerkdienst en sacramenten. 3 lessen voor aangepaste catechisatie over de kerkdienst en sacramenten.

3 - Op weg met de ander
Vereniging 'Op weg met de ander' is de christelijke vereniging op Gereformeerde grondslag van en voor mensen met een beperking. De vereniging heeft als grondslag de Heilige Schrift en de daarop gegronde drie Formulieren van Enigheid.
Op de website van de vereniging is informatie te vinden over ondersteuning aan mensen met een sociale beperking, een verstandelijke beperking, of een lichamelijke beperking.

Catechese methode 'Ik geloof'
Door ‘Op weg met de ander’ is catechesemateriaal ontwikkeld. In 2020 zijn drie deeltjes verkrijgbaar: Ik geloof, Tien geboden en Wij bidden. De methode bestaat uit 2 delen:

• een map met de lessen/vertellingen voor de deelnemers;
• een map met een handreiking voor hen die de lessen verzorgen (los te bestellen via de site).

De inhoud van een les:

• een onderdeel van de 12 artikelen van het Geloof / 10 geboden / het Onze Vader
• de vertelling n.a.v. een Bijbelgedeelte;
• een psalmvers;
• een lied (uit: Samen zingen tot Gods eer!, uitgave van Loket Gelijke Zorg);
• 2 vragen over de les/vertelling;
• een kleurplaat bij het Bijbelverhaal;
• een verwerking bij het Bijbelverhaal.

Er zijn diverse deeltjes beschikbaar: ‘Ik geloof…’; ‘tien geboden’, ‘wij bidden’

Eenvoudige belijdenis methode
Deze eenvoudige uitgave is ontwikkeld voor belijdeniscatechisatie van speciale doelgroepen. De methode bestaat uit tien lessen die een aantal onderwerpen behandelen: de Bijbel, God de Vader, God de Zoon, de kerkdienst, de doop, het avondmaal, de tien geboden, het gebed, het sterven en het doen van belijdenis. Het laatste hoofdstuk geeft een voorbereiding op de belijdenisdienst.

Wonderlijk gemaakt
Wonderlijk gemaakt speciaal voor thuis is een methode voor ouders om thuis het gesprek aan te gaan met hun kind met een beperking over seksualiteit. Aan de hand van kaarten en pictogrammen krijg je als ouder handvatten om hierover het gesprek aan te gaan.

4 - Follow Up
Er hebben verschillende auteurs meegewerkt aan de methode afkomstig uit de PKN, GKv, NGK en CGK. Projectleider van alle materialen is Ingrid Plantinga. De methode is ontwikkeld speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking in de doelgroep (jong)volwassenen en oudere jongeren. De methode kenmerkt zich door een duidelijke steeds terugkerende structuur en werkt veel met foto’s en filmpjes. Aan de hand van een Bijbelverhaal wordt een thema besproken. Bezoek de website voor meer informatie.

5 - Geloof.nu
De methode GELOOF.NU is in eerste versie gemaakt in de periode 1999-2006 door de leerplancommissie van de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt te Hardinxveld-Giessendam. Mede door wensen van gebruikers is vanaf 2006 gewerkt aan materiaal voor mensen met beperking in beeld en eenvoudige taal. Dit leidde tot Beeldboeken en Dit geloof ik!.

Beeldboek 1 – 4
Een Beeldboek biedt lesstof in beeld en eenvoudige taal. Een overzicht van lesinhoud Beeldboek 1 – 4. Een deel heeft vijf blokken en 20 lessen. Elke les bestaat uit:

• Een eenvoudige Bijbelvertelling van een Bijbelgedeelte bij de les, met een roodzwart illustratie die het verhaal uitbeeldt.
• Een les over het onderwerp met afbeeldingen die de les ondersteunen. Het ‘ikje’ beeldt emotie en betrokkenheid uit, de kijker kan zich er mee identificeren.

Dit geloof ik!
Een methode met meer beeld en eenvoudige taal, samenvattend over geloof en zelf geloven. Ook geschikt als belijdenisboek.

De beeldboeken + ‘Dit geloof ik!’ bieden een toelichting bij de afbeeldingen t.b.v. de catecheet. Verwerkingsopdrachten staan online op de website. Previews zijn te downloaden op de website van Geloof.nu.

6 - Eigen methodes
Ds. C. Droger
Hij schreef een eenvoudige methode voor de belijdeniscatechisatie, bestaande uit 70 vragen en antwoorden. Deze methode volgt in grote lijnen de Heidelbergse Catechismus. De vragen en antwoorden zijn links bovenin deze pagina als download beschikbaar en vrij te gebruiken.

Ds. M. van der Sluys
Ds. M. van der Sluys schreef een serie met 14 deeltjes die hij in eigen beheer uitgaf. Uitgave wordt verzorgd via dit mailadres: m_annevds@live.nl.
De methode gaat de hele Catechismus door. Met korte vragen en korte antwoorden en daarbij een psalmvers om te leren. Er zijn 14 deeltjes met rond de 24 lessen, waarvan het laatste deeltje belijdenis vragen behandelt. De tekeningen zijn gemaakt door dhr. Visser.

Eenvoudige Bijbelstudies en dagboeken

• Eenvoudige Bijbelstudie Geloofsgetuigen, door ‘Op weg met de ander’.
• Eenvoudige Bijbelstudie De schepping, door ‘Op weg met de ander’
• Eenvoudige Bijbelstudie De vrucht van de Heilige Geest, door ‘Op weg met de ander’
• Bij de Bron, door ds. M. Joosse, ds. A. Schot en ds. H.A. van Zetten.
  Het Bijbels kernwoordenboek is door structuur en uitleg (ook) geschikt voor jongeren met autisme.
• Levend Woord, door predikanten en ambtsdragers van de Hersteld Hervormde Kerk, de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en de Oud Gereformeerde Gemeenten. Dit boekje is geschreven jongeren van 12 - 18 jaar. Door structuur en uitleg is dit boek geschikt voor jongeren met autisme.
• Bijbels dagboek voor tieners, door mannen en vrouwen die ervaring hebben met tieners met autisme, professioneel of in hun persoonlijke leven. De kernredactie bestaat uit Jenneke Wolvers, stafmedewerker bij de oudervereniging Op weg met de ander, en Tera Voorwinden, neerlandicus, theoloog en moeder van een zoon met autisme. De overdenkingen zijn geschreven door onder anderen Hanneke Schaap (psycholoog en theoloog), Nico van der Voet (theoloog en docent), Jentske de Vries (GZ-psycholoog en autismedeskundige), Gert van den Brink (predikant) en Mariska Dijkstra (journalist bij het Reformatorisch Dagblad en ervaring met autisme in haar gezin).
• God, onze Schepper, door Annette Doggen en Dick de Vries. Een Bijbels dagboek van januari tot juni.