Een werkdag van vijftien uur was voor een puriteinse vader eerder regel dan uitzondering. Ondanks de weinige vrije tijd die hem dan restte, besteedde hij met zijn gezin dagelijks twintig tot veertig minuten aan huisgodsdienst. Hoeveel christelijke vaders in Nederland volgen dit voorbeeld?
In veel reformatorische gezinnen leest vader na het eten uit de Bijbel, gaat hij voor in gebed en in het gunstigste geval zingen ze de psalm die de kinderen op school moeten leren. Een warm pleitbezorger van een echte invulling van huisgodsdienst is de puriteinenkenner en predikant uit Grand Rapids J.R. Beeke. Dat bleek in oktober op een seminar in Veenendaal, waar hij sprak, en dat blijkt ook uit het boek van zijn hand dat onlangs in herdruk is verschenen: “Aangaande mij en mijn huis. Het geloof gestalte geven in het gezin”. De titel van het boek is ontleend aan Jozua 24, waar Jozua zelf het goede voorbeeld gaat geven. Hij gaat met zijn huis de Heere dienen en hij roept daar iedereen toe op. Het dienen van de Heere is voor hem geen optie in de zin van: ik doe het en jullie zien maar. In het verloop van de geschiedenis is te zien dat zijn invloed zo groot was, dat het grootste gedeelte van het volk zijn voorbeeld volgde, tenminste gedurende één generatie (Jozua 24:31).
Beeke spreekt vooral vaders aan, omdat zij hun gezin voor God vertegenwoordigen. „Die lijn zie je door het hele Oude Testament. Job offert voor zijn kinderen. De vaders moesten de gezinnen leiden in de dienst van het joodse Pascha en vertellen wat het betekende.
In het Nieuwe Testament is het niet anders, zo blijkt uit Handelingen 2:39: ‘Want u komt de belofte toe, en uw kinderen, en allen, die daar verre zijn.’ Iedereen, dus ook ieder kind, moet persoonlijk bekeerd worden, maar de Heere is gewoon om verbondsmatig en in de geslachten te werken.
Met verwachting
Als eerste reden voor het houden van huisgodsdienst noemt Beeke het eeuwige welzijn van onze geliefden. „We kennen Gods verborgen wil niet, maar we weten wel dat hij zich bindt aan de middelen. We zijn geroepen om met verwachting bezig te zijn en zorgvuldig gebruik te maken van de middelen van huisgodsdienst, zodat onze kinderen de daden van God niet zullen vergeten en Zijn geboden bewaren, zoals in Psalm 78 staat. Daartegenover zegt de Schrift dat onze kinderen ons tot schande zullen maken als we hen aan zichzelf overlaten.” Van Spurgeon is bekend dat zijn moeder onder tranen voor hem bad: „Heere, U weet dat, als deze gebeden niet worden verhoord in de bekering van mijn zoon Charles, deze gebeden dan in de dag des oordeels tegen hem zullen getuigen.” Later schreef hij daarover: „De gedachte dat de gebeden van mijn moeder tegen mij zouden getuigen, veroorzaakte schrik in mijn hart.”
De tweede reden voor huisgodsdienst is volgens Beeke de rust van een goed geweten. „Niet alleen het zielenheil van de kinderen is in het geding, het eigen geluk hangt er voor een groot deel van af. Kinderen hebben de smartelijkste tranen veroorzaakt die een mens ooit heeft moeten storten. Dat verdriet is al zwaar genoeg voor vaders die hun plicht getrouw vervuld hebben, en toch een verloren zoon of dochter hebben. Maar wie kan een knagend geweten verdragen dat ons ervan beschuldigt dat we ze nooit opgevoed hebben om de Heere te vrezen?”
Een derde reden voor huisgodsdienst is dat het een hechte band geeft tussen ouders en kinderen.
Beeke: „Huisgodsdienst voedt de wijsheid om de wereld tegemoet te treden en schenkt openheid om over belangrijke zaken te spreken."
Hechte banden die in vroegere jaren zijn gelegd, kunnen voor tieners van grote betekenis zijn. Ze kunnen voor veel zonden bewaard blijven als de gebeden van de huisgodsdienst in hun gedachten komen. Zij zullen in tijden van verzoeking zeggen: Hoe kan ik mijn vader krenken, die dagelijks met God worstelt voor mijn bestwil?”
Mede n.a.v. “Aangaande mij en mijn huis. Het geloof gestalte geven in het gezin”, door J.R. Beeke
De praktische kant
-
Wat?
Geef iedereen die kan lezen zijn eigen Bijbel. Als dat nodig is, kun je er uitleggende boeken bij gebruiken. Maar maak je niet te afhankelijk van andere boeken. Kinderen moeten de waarheid van God uit de mond van de vader horen en niet via een boekje van dominee x of y. Spreek hen aan op hoofd, hart en handen. Vraag aan de kinderen hoe ze het geleerde in praktijk kunnen brengen. De verantwoordelijkheid voor de voorbereiding ligt bij de vader. Hij kan natuurlijk wel de hulp van zijn vrouw hierbij inroepen. Leid de huisgodsdienst met een ferme hand en een zachtmoedig hart. Leid hem met de hoopvolle verwachting dat de Heere het zegent. Verwacht grote dingen van de verbondhoudende God! -
Wanneer?
Het mooiste is twee keer per dag, omdat de Israëlieten een morgen en avondoffer brachten. Het is beter om elke dag 20 minuten de tijd te nemen dan iedere week een uur. Iedere dag moet je tenminste één keer van hart tot hart met je kinderen spreken. Met kleine kinderen is een kwartier voldoende. Met oudere kinderen kan het iets langer. -
Waar?
Op een plaats waar je niet wordt afgeleid. Het is het belangrijkste onderdeel van de dag en daarom laten we ons niet storen door bijvoorbeeld de telefoon.
De inhoud
-
Bijbel lezen
Laat iedereen een paar verzen lezen. Volg een plan bij het lezen. Wissel bijvoorbeeld de boeken van het OT en het NT af. Of besteed een maand aan gelijkenissen. Onderbreek je plan voor bijzonderheden, zoals vakantie, ernstige ziekte of het Heilig Avondmaal. Zorg er wel voor dat je uiteindelijk de hele Bijbel leest. Wees eenvoudig in het spreken, persoonlijk in het toepassen. Eis respect. Zit je zoon onderuit gezakt, dan zeg je: „Zoon, ga alsjeblieft rechtop zitten. We zijn in de tegenwoordigheid van God.” Kijk de kinderen aan. Ze moeten beseffen dat het om hun ziel gaat. Zoek contact op ieders niveau. Vragen stellen is daarvoor de beste manier. Stel een vraag op het niveau van het kind. Weet hij het antwoord niet, geef dan wat hints. Als het dan nog niet lukt, geef je het antwoord zelf. Speel de vraag niet door naar een ander, want die kan dan weer trots worden dat hij het wel weet. En de eerste kan het als falen zien dat hij het niet wist. -
Gebed
Begin de huisgodsdienst met gebed. Laat de kinderen om de beurt eindigen. Een kind van drie jaar kun je al een gebed laten doen. Je neemt zo’n kind op schoot en luistert wat woorden, die het nazegt. De volgende stap is dat het kind zelf begint en bijvoorbeeld een duwtje geeft als de vader door moet gaan. Als ze zeven zijn, kunnen ze het helemaal zelfstandig. Op deze manier neem je de vrees weg om in aanwezigheid van anderen te bidden. Je bereidt hen voor op de taak in hun eigen gezin. Lange gebeden hebben al meer kwaad gedaan dan goed. Houd je gebed kort. 5 minuten is lang genoeg. Spreek in eenvoudige woorden. Jouw gebeden zijn het voorbeeld voor je kinderen. Aanbid God, belijd de zonden, dank de Heere en breng bijzonderheden bij God, juist ook de bijzonderheden van de kinderen, zoals een toets. -
Zingen
Zing zuivere liederen, vooral de psalmen, want die zijn de goudmijn van een diepe, levende, bevindelijke en schriftuurlijke vroomheid.
Tegenwerpingen
-
Geen tijd?
De tijd die we van onze gezinsactiviteiten en andere zaken afnemen om God te zoeken, is nooit verspilde tijd. Als we Gods Woord serieus nemen, zullen we zeggen: Ik kan niet toestaan dat God en Zijn Woord in mijn gezin niet de hoogste prioriteit hebben. -
Niet bekwaam?
Vraag hulp aan godvrezende predikanten en vaders. Begin eenvoudig. Voeg om te beginnen na het uit de Bijbel lezen een of twee vragen toe en zing een paar psalmen. Uw vaardigheid neemt door het oefenen toe. Het belangrijkste is dat u de Heilige Geest vraagt of Hij u wil laten zien op welke manier u de huisgodsdienst gestalte moet geven. Een paar woorden uit het hart hebben meer effect dan honderd woorden uit het verstand. Als we begrijpen welke rijke belofte de Heere aan zulk onderwijs wil geven, dan durven we het niet na te laten. -
Een dwars kind? Zeg in liefde en niet in boosheid: Het spijt me dat het gesprek niet gaat. Sorry dat ik het niet zo kan doen dat jij er plezier aan beleeft. Ik heb het er met je moeder over gehad en we hebben afgesproken dat iedereen die hier woont, meedoet aan de huisgodsdienst. Ik zal het kort houden. Geen huisgodsdienst betekent ook geen eten.
Margreet van den Berg-van Brenk
Opvoeden doe je samen!
Leer van elkaar door het onderlinge gesprek! Wij komen graag naar jullie voor toerusting op maat. Bekijk de dienstenpagina voor ons aanbod of stel je vraag per mail aan Thera.
Neem contact op
