Een hoogsensitief kind laat zich raken door de omgeving. Ook de aanwezigheid van God en het kwaad wordt vaak al op jonge leeftijd diepgaand beleefd. Voor ouders is juist ook in de geloofsopvoeding van zulke kinderen een belangrijke taak weggelegd. Dat stelt Marieke Middel, auteur van het boek ‘Schittend sensitief’ in dit interview van Geloofwaardig opvoeden.
Naar schatting één op de vijf kinderen is hoogsensitief. Hoe herken je hoogsensitiviteit n bij je kind?
“Kijk naar hoe je kind prikkels verwerkt. Hoogsensitieve kinderen ervaren meer prikkels en hebben een gevoeliger zenuwstelsel. Ook verwerken en reageren ze intenser op prikkels. Zo hebben ze vaak wat langer de tijd nodig om tot een keuze te komen, zijn ze sneller van slag door sociale situaties en hebben ze veel wentijd nodig in een nieuwe situatie. Als een kind overprikkelt raakt, kan dat leiden tot een huilbui of woedeaanval. Natuurlijk is ieder kind anders, dus ook de manier waarop hoogsensitiviteit tot uiting komt. In mijn boek beschrijf ik per leeftijdsgebied en per karaktertype aandachtspunten. Zo zijn hoogsensitieve baby’s bijvoorbeeld vaak heel alert en hebben ze meer steun van hun opvoeders nodig om tot rust te komen.”
Je hebt je boek de titel ‘Schitterend sensitief’ gegeven. Is het voor een kind fijn om hoogsensitief te zijn?
“Met mijn boek wil ik opvoeders toerusten om kinderen zo optimaal mogelijk te ondersteunen. Ik kies ervoor hoogsensitiviteit positief te benaderen en opvoeders tools in handen geven, om waar mogelijk problemen te voorkomen. Als een kind prikkels goed doseert, voldoende rust en ontspanning krijgt en passende activiteiten doet, denk ik dat het echt tot bloei kan komen. De talenten die hoogsensitieve mensen hebben, kunnen dan inderdaad schitteren.”
Wat kan een ouder een hoogsensitief kind bieden?
“Juist omdat hoogsensitieve kinderen zo gevoelig zijn voor invloeden vanuit de omgeving, hebben ze veel behoefte aan een steunende omgeving om tot bloei te komen. Wanneer de omgeving goed afgestemd is op een hoogsensitief kind, heeft een kind een belangrijke basis. Ik denk dan onder andere aan regelmaat en voorspelbaarheid, dosering van prikkels, regelmaat in eten en drinken, rustmomenten, ontspanning en ontprikkeling, en bovendien aan verbinding.
Ook hebben hoogsensitieve kinderen behoefte aan steun bij het verwoorden van hun complexe gevoelswereld en het leren hanteren van hun eigen prikkelniveau. Door veel met hoogsensitieve kinderen in gesprek te gaan, kunnen ouders de zogenaamde emotionele geletterdheid bevorderen. Ouders kunnen kinderen helpen om inzicht te krijgen in welke prikkels voor een kind intens zijn en samen bedenken hoe deze prikkels verminderd kunnen worden of hoe er een ontprikkelende activiteit tegenover kan staan.”
Wat doe je als je kind overprikkelt is en woedend of huilend uit school komt?
“Het belangrijkste is om als opvoeder zelf zo kalm mogelijk te blijven, hoe moeilijk dat ook is. Blijf in verbinding met je kind, of herstel die verbinding zo snel mogelijk na de uitbarsting.
Fysieke manieren om je kind te helpen ontprikkelen zijn sensorische activiteiten zoals bijvoorbeeld spelen met (kinetisch) zand, klei, water of scheerschuim. Passievere manieren van ontprikkelen zijn bijvoorbeeld een massage of in bad gaan. Actievere vormen van ontprikkelen zijn bijvoorbeeld wandelen, tekenen, rollenspel of schrijven.”
Nieuwe situaties en/of sociale situaties kost een hoogsensitief kind extra energie. Wat is jouw advies als een kind ergens als een berg tegenop ziet of in de weerstand gaat? Wanneer oefen je zo’n kind in doorzetten en grenzen verleggen en wanneer ga je dan juist óver grenzen en is dat schadelijk voor het kind?
“Hier kan ik geen pasklaar antwoord op geven. Het zal per kind en per situatie verschillen. Als een kind zó overprikkeld is dat het blokkeert, is er zoveel stress dat er geen ruimte is om iets nieuws te leren. Is het stressniveau verhoogd, maar niet extreem hoog, dan is die ruimte er wel. Ik denk dat het belangrijk is dat je je kind kent en als ouders samen in gesprek gaat. En bovenal: vraag juist ook bij dit soort complexe vraagstukken om wijsheid aan de Hemelse Vader.”
Je schrijft in ‘Schitterend sensitief’ dat het goed is om met een hoogsensitief kind in gesprek te gaan over hun hooggevoeligheid. Wanneer doe je dat? En hoe?
“Door het gesprek met het kind te voeren, ondersteun je het in het proces naar volwassenheid en zelfstandigheid. In mijn boek deel ik een aantal praktische tools voor zo’n gesprek. Omdat het hoogsensitieve kind vanaf jonge leeftijd levensvragen heeft, kun je vanaf een jaar of 6 al wel met het kind in gesprek.” Als ouder kan je het gesprek beginnen naar aanleiding van gebeurtenissen in het eigen leven waarbij kenmerken van hoogsensitiviteit naar voren komen. Je kunt ook een prentenboek over het onderwerp gebruiken.
Als je als ouder hoogsensitief bent, welke kansen biedt dat om je kind te helpen?
“Een hoogsensitieve ouder voelt extra goed aan wat een kind nodig heeft en kan zo beter op het kind afstemmen. Ook snapt zo’n ouder uit eigen ervaring wat het betekent om hoogsensitief te zijn. Bovendien kan zo’n ouder een voorbeeld zijn voor een kind met hetzelfde talent.”
Zijn er voor de geloofsopvoeding van het hoogsensitieve kind speciale aandachtspunten?
“Wees je ervan bewust dat de geloofsbeleving en de daarbij horende vragen van hoogsensitieve kinderen al vanaf jonge leeftijd intensief kunnen zijn. Ze kunnen op jonge leeftijd al diepgaande vragen over leven en dood, over God en over lijden stellen. Schrik niet van vergaande vragen en intense emoties. Het hoort erbij. Neem je kind serieus, biedt ruimte en biedt tegelijkertijd veilige kaders en grenzen, zodat het kind niet verzandt.”
Een hoogsensitief kind beleeft alles intenser. Ook Bijbelverhalen komen meer binnen. Moet je als ouder aanpassingen doen in wat je je kind al vertelt?
“Heftige verhalen kunnen te belastend zijn. Tegelijkertijd is het zo dat hoogsensitieve kinderen vaak wel dieper nadenken over leven en dood en ze behoefte kunnen hebben aan wezenlijke antwoorden vanuit de Bijbel.”
In hoeverre heeft hoogsensitiviteit invloed op het Godsbeeld van een kind?
“Hoogsensitieve kinderen zullen feilloos aanvoelen in hoeverre jij als opvoeder dingen zelf doorleeft. Ze zijn gevoelig voor sfeer in bijvoorbeeld kerkdiensten en tijdens gezinsmomenten.
Vanwege de sterke zelfreflectie, die vaak gepaard gaat met een sterke innerlijke criticus, kan het zijn dat hoogsensitieve kinderen die kritische stem ook in het Godsbeeld laten terugkomen. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Deels hangt het Godsbeeld van een kind denk ik ook samen met de Bijbelverhalen die je samen leest en hoe je over God praat. Als je vertelt dat God het kind uniek gemaakt heeft en wil helpen om zijn of haar talenten tot bloei te laten komen, dat er altijd liefde en rust en vergeving bij God is, dan kan het Godsbeeld positief ontwikkelen.”
Naar aanleiding van dit interview met Marieke Middel kwamen veel vragen binnen. Lees de antwoorden op de belangrijkste lezersvragen hier.
Opvoeden doe je samen!
Leer van elkaar door het onderlinge gesprek! Wij komen graag naar jullie voor toerusting op maat. Bekijk de dienstenpagina voor ons aanbod of stel je vraag per mail aan Thera.
Neem contact op
