De innerlijke stem van je kind

De woorden die je zegt, neemt je kind in zich op. Jouw stem, jouw woorden, slaan naar binnen. Jouw kind maakt zich deze woorden eigen en er ontstaat een innerlijke stem die de gedachtewereld beïnvloedt.

“Hebben woorden echt zo veel macht?” vraag ik aan Michelle van Dusseldorp. Zij is psychologe en oprichter van stichting Groundwork, (groundwork.nl). “Woorden hebben zeker macht, maar er is geen een-op-eenformule”, is haar antwoord. “Context is ook belangrijk denk aan de toon waarop je iets zegt, de setting waarin iets gezegd wordt en het moment in het leven.”

Balans
Michelle noemt het belang van balans. “Je kind altijd overvoeren met complimenten kan net zo schadelijk zijn als voortdurende negativiteit. Ouders die alleen het positieve benoemen, kunnen er zo aan bijdragen dat hun kinderen narcistische trekjes ontwikkelen. Als je regelmatig flink uit je slof schiet, creëer je een onveilige omgeving voor je kind. Dat slaat uiteindelijk naar binnen. Een kind internaliseert de stem van de ouders: hun woorden vormen een innerlijke stem. Dit kan zowel een positieve als een negatieve stem zijn. Het gaat om balans. Wanneer je met vriendelijke stem je kind aanspreekt, kun je zowel bemoedigend als reëel zijn. Je woorden moeten gericht zijn op de karakteropbouw van je kind. Dat betekent niet dat je alleen maar complimenten geeft. Je geeft als ouders ook duidelijke grenzen aan, je corrigeert waar dat nodig is en je stimuleert je kind om een stapje extra te zetten als je weet dat je kind dat aankan.”

“Iedere ouder zou na moeten denken over de vraag: ‘Wat heeft mijn kind nodig om een goede burger te worden?’” vindt Michelle. “Hiermee verplaats je de motivatie van je handelen in het hier en nu, naar de toekomst. In plaats van kortetermijnoplossingen – zoals: ik geef nu een snoepje, dan stopt het gezeur – verleg je de focus naar de toekomst – ik leg uit waarom ik nu geen snoep geef en mijn kind leert dat het niet verstandig is om vlak voor het eten te snoepen. Houd steeds in je achterhoofd welke vaardigheden je kind hier en nu kan leren, zodat het later beschikt over doorzettingsvermogen, om kan gaan met tegenslagen, kan werken in een team, leert om geld opzij te zetten, en vul maar in.”

Veilige haven
Om je kind de vaardigheden mee te geven waarmee het een goede burger kan worden en een persoon die met God wandelt, heeft het een veilige emotionele omgeving nodig een vertrouwde haven. Je kind weet dat het altijd terug kan komen, dat het wordt geaccepteerd, vergeven en begrepen. Michelle noemt drie kenmerken van een goede ouder. De eerste is empathie. Dit betekent dat de ouder zich kan verplaatsen in het kind en kan meeleven met de emoties van het kind. Daarnaast is het belangrijk dat de ouder is afgestemd: welk kind heb je voor je staan en wat heeft dat kind op dit moment nodig? Niet ieder kind is hetzelfde, dus je kunt niet op ieder kind hetzelfde reageren. Ten slotte noemt Michelle het woord ‘koesterend’. De koesterende ouder geeft het kind een knuffel als het behoefte heeft aan troost, biedt structuur als het kind verdwaalt in een veelheid van taken en is als coach beschikbaar voor de vragen van het kind.

Drie dingen die elk kind zou moeten horen:
1. “Ik houd van jou.”
2. “Ik ben trots op jou.”
3. “Jij bent uniek en mag er zijn.”

“Dit kan alleen vanuit een gezonde basis”, zegt Michelle. “Het beste wat je als ouder kunt doen, is aan jezelf werken. Alleen als je zelf emotioneel gezond bent, kun je een kind helpen om zich emotioneel gezond te ontwikkelen. Als jij anderen altijd over je grenzen laat gaan, kun je je kind niet leren om grenzen aan te geven.”

Innerlijke stem
Ouders hebben ook een innerlijke stem. Bij de een zal die positief zijn, bij een ander negatief. Hoe kun je een negatieve innerlijke stem ombuigen naar een positieve? “Neem een A4’tje en verdeel deze in twee kolommen”, tipt Michelle. “Noteer een week lang alle negatieve dingen die je tegen jezelf zegt, in de linker kolom. Gebruik de rechter kolom om op te schrijven wat je tegen je geliefde kind zou willen zeggen. Zeg dit vervolgens tegen jezelf. Zo leer je om een bemoedigende innerlijke stem op te bouwen. Dit is een levenslang proces. Maar, terwijl je aan je eigen innerlijke stem werkt, kun je ook werken aan de bemoedigende innerlijke stem van je kind. Iedere ouder die in staat is te reflecteren, kan dit leren. Wel zijn er factoren die het vermogen om te reflecteren kunnen aantasten. Denk aan iemand die veel stress heeft, midden in een scheiding zit of net ontslagen is. Overleven heeft dan prioriteit, reflecteren is op zo’n moment moeilijker.”

“Als je toch schreeuwt en ondoordachte dingen roept, is dat op zich niet erg. Als je het maar goedmaakt. Bied je excuses aan, repareer wat verkeerd ging en zorg dat je kind zich weer veilig voelt. De ‘goed genoeg’-ouder heeft 30 procent van de tijd een veilige emotionele afstemming met het kind. Dit betekent dat er 70 procent ruimte is om fouten te maken. Wees niet te snel bang dat je het verkeerd doet.”

‘Ik “hoor” hun woorden nog altijd’ Rebecca (30): “‘Je bent lui’, zeiden mijn ouders tegen me, omdat ik niet genoeg hielp in de huishouding. Als ik huilde om een gemene opmerking, zei mijn vader dat ik me aanstelde: ‘Ik zal je slaan, dan heb je een reden om te huilen.’ Als we een discussie hadden omdat ik het niet eens was met hun regels, zei mijn vader: ‘We hebben nog nooit zo’n vervelend kind gehad als jij.’
Deze opmerkingen hebben me onzeker gemaakt en een minderwaardig gevoel gegeven. Bij alles wat ik zeg of doe, ‘hoor’ ik nog hun woorden. Doordat ik zo vaak ben gekwetst, heb ik een muur om me heen gebouwd en laat ik mensen niet dichtbij komen. Mensen bestempelen me daarom als ‘hard’. Samen met een coach ben ik bezig om dat muurtje af te breken. Door erover te praten en me er bewust van te zijn, leer ik dat kwetsbaarheid niet alleen tegen mij werkt, maar ook iets moois kan zijn.”

Doe het samen!
Michelle noemt een neurologisch onderzoek door James Coan (Amerikaanse neurowetenschapper). Hij concludeert dat de emotionele belasting van het opvoeden van een kind te veel vraagt van een menselijk brein of zelfs van twee. “Schakel je omgeving in bij de opvoeding van je kind”, zegt Michelle. “Het gezegde ‘It takes a village to raise a child’, is met de uitkomsten van dit onderzoek wetenschappelijk onderbouwd. Kerken zouden een grotere rol kunnen spelen. Start opvoedgroepen, ontmoet en overleg met elkaar, deel je zorgen. Mensen in Nederland zijn niet gewend de vuile was buiten te hangen, maar door er niet over te praten, voorkom je dat je steun en wijsheid van anderen ontvangt. Praat met elkaar!”

Leestips:

• Ute Glaser, De trukendoos voor ouders, Forte
• Rona Renner, Stop met schreeuwen, Forte
• David Staal, Woorden die kinderen moeten horen als basis voor hun verdere leven, Medema
  
  Groundwork rust christenen toe om te komen tot emotionele en mentale heelheid, zodat zij zelf in staat zijn om gezonde relaties op te bouwen, te onderhouden en verdiepen. Kijk voor meer informatie op www.groundwork.nl.