Vaststellen van ADHD?

Onze zoon (7) is al vanaf de geboorte druk aanwezig. Hij beweegt altijd en kan slecht de gevolgen van zijn gedrag voorspellen. Hij is erg sociaal, is altijd vrolijk en heeft een onuitputtelijke energie. Wel brengt hij veel onrust in het gezin en zorgt hij voor irritatie. Heeft hij ADHD? Is het nodig om een diagnose te stellen?

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Kenmerkend voor ADHD zijn de volgende problemen:

• Aandachts- en concentratieproblemen: snel afgeleid, vergeetachtig, moeite met details, snel spullen kwijtraken, slecht instructies kunnen volgen, moeilijk blijven luisteren.
• Impulsiviteit: meteen doen zonder nadenken, spreken voor de beurt, van de ene activiteit naar de andere hollen, antwoord geven voordat de vraag is gesteld.
• Hyperactiviteit: moeilijk kunnen blijven zitten, wiebelen, draaien, friemelen, praten alsof er geen rem is, gespannen.
• Problemen met tijdsbeleving: niet goed inschatten van benodigde tijd, moeite met plannen.

Ouders zullen veel van deze kenmerken herkennen, want ze komen bij alle kinderen in meer of mindere mate voor. Bij kinderen met ADHD komen ze echter in ernstige mate voor, al kan het gedrag per periode en ook per dag sterk verschillen.

ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat een kind er niet overheen zal groeien en dat ouders en kind moeten leren er zo goed mogelijk mee om te gaan. Moeder vraagt zich af of het belangrijk is om een diagnose te stellen voor hun zoon, die ik Laurens noem. De uitgebreide gedragsbeschrijving van Laurens laat zien dat hij duidelijk afwijkt van andere kinderen. Moeder schrijft dat hij heel erg beweeglijk en erg impulsief is. Mogelijk heeft hij ook aandachtsproblemen en problemen met de tijdsbeleving.

Het stellen van een diagnose gebeurt om een kind zo goed mogelijk te helpen, niet om een stempel op te drukken. Als er binnen het gezin of op school geen bijzondere problemen zijn, dan is het stellen van een diagnose niet nodig.

Uit de brief blijkt dat vader en moeder niet op dezelfde lijn zitten. Vader vindt dat Laurens goed handelbaar is met een strakke, consequente opvoeding. Het lukt hem om zo'n aanpak in de praktijk te brengen, maar moeder blijft niet altijd geduldig en voorspelbaar. Dat gebeurt overigens vaker met moeders. Zij zitten vaak dichter op hun kind en maken het langduriger mee.

Een kind dat mogelijk ADHD heeft, vreet energie. Het maximum van de draagkracht van Laurens' moeder lijkt bereikt. Dit is belangrijk in de afweging om wel of geen hulp te zoeken. Als een van beide ouders het niet langer thuis trekt, is het belang van het kind immers ook niet gediend.

Nu iets over de oorzaak van ADHD. Een mogelijke verklaring voor ADHD ligt in het slecht functioneren van remmingen of inhibities. Het inhibitiesysteem blokkeert niet ter zake doende prikkels. Mensen kunnen hierdoor hun aandacht focussen en andere prikkels uitschakelen. Zo kunnen zij in een kamer vol visite luisteren naar degene die naast hen zit en doof zijn voor andere gesprekken.

Neurochemisch onderzoek wijst uit dat met kinderen met ADHD een laag dopamineniveau in hun hersenen hebben. Hierdoor werkt het inhibitiesysteem niet optimaal, waardoor zij allerlei prikkels even sterk ontvangen en daar ook op reageren. Medicijnen brengen het dopamineniveau omhoog, zodat een kind het gedrag kan remmen en langer aandacht kan vasthouden. Medicijnen vormen een belangrijk onderdeel van de behandeling van ADHD.

Veel ouders wantrouwen medicijngebruik vanwege eventuele bijwerkingen en onduidelijkheid over het langetermijneffect. Daarnaast zouden kinderen er ''zombies'' van worden. Dat laatste is onjuist, want met een goede dosering werken medicijnen juist stimulerend. Kinderen kunnen erg opknappen als ze het ontbrekende stofje toegediend krijgen. Ze worden veel hanteerbaarder, wat een gunstige invloed heeft op het schoolwerk, de fijne motoriek en de thuissituatie.

Kinderen met ADHD kunnen meestal slecht voldoen aan de eisen die hun dagelijks worden gesteld. Zij worden vaker afgewezen en reageren met gedragsproblemen. Dit kan al snel tot een negatieve spiraal leiden.

Hoe dit te doorbreken? Vaak vormt de behandeling een combinatie van medicijnen en ouderbegeleiding. Hierin krijgen ouders handvatten om met hun kind om te gaan dat anders is dan andere kinderen. Het is een steun in de rug, omdat een kind met ADHD moeilijker op te voeden is.

Moeder schrijft dat zij drie fantastische kinderen heeft, maar dat Laurens irritatie bij de anderen oproept en voor veel onrust zorgt. Hoog tijd om te proberen dit negatieve patroon te doorbreken en het samen gezelliger te krijgen.

Tips

• Bedenk dat een diagnose een middel is om de juiste zorg te kunnen geven.
• Steun elkaar als ouders en val elkaar niet af.
• Overweeg medicijnen om de thuissituatie te verbeteren.
• Zorg voor structuur, rust en regelmaat.
• Geef eenvoudige instructies, dus niet twee of drie tegelijk.
• Geef positieve aandacht en probeer samen plezier te hebben.
• Zorg voor momenten van ontspanning, zodat de ouders voldoende energie hebben.
• Maak helder welke situaties probleemgedrag uitlokken en bespreek hoe dit te voorkomen.
• Maak duidelijk welk gedrag gewenst is en beloon dat positief.

Sarina Brons-van der Wekken