Kinderen en stilte: geen onmogelijke combinatie

Het lijkt een onmogelijke combinatie: kinderen en stilte. Toch gelooft ‘stiltetrainer’ Mirjam van der Vegt dat je tot rust kunt komen midden in het tumult van je gezin en dat juist kinderen je stilte leren. “Het gezinsleven is net een retraite voor gevorderden.”

“Werken is het nieuwe relaxen” – die zinsnede wordt op de social media vooral geliket door ouders. Met ziel en zaligheid stort je je als ouder in het nieuwe avontuur dat gezin heet, maar dat blijkt soms pittiger dan gedacht. Tijdbeheersing, relatiebeheersing… de eindeloze verantwoordelijkheid kan je soms aanvliegen. Volgens Frans onderzoek zou 10 procent van de ouders zelfs te maken krijgen met een parental burn-out.

Kloosterbellen
Meer en meer ontdekte ik als stiltetrainer opvallende parallellen tussen een retraite en het gezin. Bij een retraite trek je je een periode terug om te ontdekken waar het leven werkelijk om gaat. Je leert aandacht te hebben voor het hier-en-nu, en formuleert vaak nieuwe doelen voor je leven. Aspecten die ook in het gezinsleven op de agenda staan. Aan een gewone retraite komt meestal weer een einde, in tegenstelling tot de ‘gezinsretraite’. Je hebt bij die laatste bovendien te maken met een aantal luidruchtige ‘kloosterbellen’: je kinderen zelf. Als je geluk hebt, gaan ze ‘af’ op vaste tijdstippen, maar meestal is het onverwacht en ongepland. Wanneer zat je voor het laatst alleen met je bijbel en had je een dagdeel voor jezelf? Dat utopische beeld laten veel ouders dan ook maar varen, maar wat komt ervoor in de plaats?

Stille tijd?
Misschien moeten we het begrip ‘stille tijd’ herdefiniëren. Stilte is namelijk veel meer dan de afwezigheid van geluid, ze gaat om een innerlijke toestand. Jezus liet ons vrede na en Hij nodigt ons uit om die uit te delen, ook in ons gezin. Is dat een onmogelijke exercitie?

Gaandeweg mijn eigen vallen en opstaan als moeder, veranderde mijn blik. Kinderen zijn geen wezens die ik alleen maar iets hoef aan te leren, ik mag ook samen met hen leren en ontdekken. Kinderen zijn de leiders van de toekomst. Zij dragen beloften en zegen in zich mee. Wanneer je met kinderen optrekt, versterk je wat er al in ze zit. Terwijl je dat doet, leer je van hen. Samen ontdek je de eeuwigheid. Het is een leugen dat je geen stille tijd kunt hebben wanneer je kinderen hebt. Alsof God even buiten beeld blijft in een van de spannendste periodes van je leven jij als jonge ouder. Ik ontdekte zelfs het tegenovergestelde: juist als je kinderen hebt, krijg je overvloed aan tijd met Jezus. Dit is immers Zijn belofte: “… wie zo’n kind ontvangt (…) ontvangt Mij.” (Matth. 18:5)

Of die tijd dan echt stil is? Stilte is onder andere de aanvaarding van je chaos, zoals Christus ons aanvaardde in onze chaos. En chaos … daar is er in het gezin genoeg van! Daarom hieronder een vijftal aanwijzingen met een praktische uitwerking voor meer rust in je gezin.

Laat de boel de boel en speel,samen met je kinderen, in de chaos

1 Heb lief, en ruim dan pas op
Kinderen zijn er goed in de bestaande orde te verstoren. Wij noemen dat chaos. Vaak lukt het je wel om lief te hebben als eerst het huis maar opgeruimd is. Ontdek dan een nieuwe vorm van stille tijd: laat de boel de boel en speel, samen met je kinderen, in de chaos. Vergeet de tijd en ontdek dat Jezus in die chaos is: we hebben zojuist een uur samen met God doorgebracht, omdat we kozen voor liefhebben in plaats van opruimen.

Voor veel ouders is dit een van de moeilijkste oefeningen die er is. Een jonge vader gaf toe dat hij als projectontwikkelaar van A naar B ging, en het spelen met zijn kinderen maar doelloos en geestdodend vond. Hij zocht hulp en leerde anders kijken. Je kinderen hervormen je denken; daarvoor de ruimte nemen, dát is pas stille tijd!

• Praktisch: speel deze week minimaal drie keer een uur met je kind, ga mee in zijn spel of wees erbij aanwezig.
• Praktisch: Wil jij beschikbaar zijn voor (de emoties van) je kind? Wees dan ook beschikbaar voor jezelf. Neem, wanneer je wilt reageren op je kind, een pauze van drie minuten en voel wat zijn gedrag met jou doet.
• Praktisch: kijk vandaag naar je kind met een nieuwe blik – alsof het net geboren is – en neem daar minimaal vijf minuten de tijd voor.
• Praktisch: In het kader vind je een voorbeeld voor een stiltemoment voor en na de maaltijd. Probeer het eens uit en voer dit moment in op vaste dagen als je van regelmaat houdt.
• Praktisch: Verdwalen is ontdekken. Ga naar buiten en de kinderen bepalen voor de komende twee uur de route. Waar kom je uit? Hoe ga je om met het onbekende of met een doodlopende weg? Kun je nog liefhebben als je de controle uit handen moet geven?

2. Beschikbaar zijn voor jezelf
Kinderen kunnen emoties bij je naar boven halen, waarvan je het bestaan niet had vermoed. Suze (41) dacht dat ze haar kinderen nooit zou slaan, maar verbaasde zichzelf toen haar zoontje haar maandenlang gek maakte met zijn onmogelijke eisen. Zij leerde allereerst beschikbaar te zijn voor zichzelf: Wat deed haar krijsende zoontje met haar? Ze voelde zich machteloos. Wat deed ze met die machteloosheid? In plaats van die van zich af te slaan, leerde ze die eerst maar eens te voelen, te erkennen en er zelf mee naar God te gaan. Doordat haar eigen gevoelens er mochten zijn, kwam er ook ruimte voor de gevoelens van haar zoontje, dat zich net zo machteloos voelde.

3. Ontvang je kind, elke dag opnieuw
De ontwikkeling van een kind wordt op jonge leeftijd vaak erg gewaardeerd – hoe gekker, hoe beter – maar al gauw moeten ze meedraaien in het vaste stramien. Je benadert je kind vaak vanuit jouw eigen haastige perspectief. Wat als je eerst eens echt naar je spelende kind zou kijken, voordat je het een opdracht zou toesnauwen? Leer eens van perspectief te wisselen: Hoe zit jouw kind daar? Wat is het eigenlijk aan het doen en geniet het daarvan? Hoe zou je daarbij kunnen aansluiten en het bevestigen wanneer je iets vraagt?

4. Ontdek samen de stiltemomentjes
Kinderen kopiëren het gedrag van ouders. Volwassenen die moeite hebben met rust, hebben in hun kindertijd vaak geen basis van ‘zijn’ meegekregen. Ze moesten altijd eerst wat doen of presteren voordat ze rustig mochten zitten, met als gevolg dat hun bestaansrecht afhankelijk werd van hun prestaties. Heb jij last van deze ‘drukverslaving’? Grote kans dat je kinderen dat overnemen. Plan eens heel bewust drie rustmomenten per dag in en maak van stiltemomenten mooie rituelen. Wij steken altijd een kaarsje aan op de eerste dag van de vakantie; je mag dan je wensen uitspreken en voor iemand bidden. We zitten minimaal een half uur bij dat kaarsje. Ook aan tafel kun je stilte inbouwen.

5. Samen verdwalen en weer vinden
Ga er maar van uit dat bovenstaande opdrachten vaak mislukken! Gelukkig valt ‘de ruimte nemen om fouten te maken’ ook onder stilte. Zo ontdek je namelijk het meest. Wanneer je voorleeft dat ook jij mag falen, leer je je kinderen wat genade is. Genade is de diepste vrede die je als mens kunt ontvangen en doorgeven. Wat een heerlijkheid dat je in deze gezinstijd heel veel genade nodig hebt.

Praktische stilteopdracht voor de maaltijd
Wanneer je de maaltijd begint en eindigt met gebed, doe je dat vaak met woorden. Bid ook eens zonder woorden. Spreek af dat je een minuut je ogen sluit en stil wordt bij God. Vraag God of Hij iets tegen jou te zeggen heeft en deel dit naderhand met elkaar. Dat is geen vereiste … gewoon even stil bij elkaar zitten, is ook al voldoende. Sluit de maaltijd op deze manier weer af en lees hierbij een mooi bijbelvers. Laat iedereen nadenken over het woord dat hem het meest raakt uit dit vers. Besef: oefening baart kunst. Net zoals we moeten leren eten, moeten we leren om stil te zijn voor God. Het is verbazingwekkend hoe snel kinderen dit oppikken wanneer je dit ritueel spelenderwijs aanleert!

Lucht in je gezin – het boek vol met praktische opdrachten voor rust in je gezin
Gods genade, vrede en rust ontvangen te midden van de chaos? Dat kan! Dit praktische, creatieve boek helpt ouder en kind spelenderwijs op weg. God is te vinden in het dagelijkse, uitdagende leven. “Wie een kind ontvangt, ontvangt Mij”, belooft Jezus. Wie anders leert kijken, ontdekt in zijn eigen huis lucht en ruimte. Samen op ontdekkingstocht, ontspannen, Gods kracht beleven, groeien en delen. Mirjam van der Vegt werkt in dit boek samen met kinderen en tekentherapeute Marie-Jeanne Wijnbeek-Simons. Het is geschikt vanaf 7 jaar en bevat meer dan 50 kleine en grote opdrachten.