Begrijpend Bijbellezen

Jan kan sinds een half jaar lezen. Er gaat een wereld voor hem open, maar ook de Bijbel. In de kerk zit hij op een keer verwoed te lezen. Als vader en moeder thuis navraag doen, vertelt hij dat hij de eerste drie hoofdstukken van Genesis heeft gelezen.

Wat is het toch belangrijk dat kinderen leren lezen en de Bijbel lezen! Er zijn echter ook veel andere gedeelten in de Bijbel dan Genesis.
Bij het lezen van de Bijbel aan tafel zijn de kinderen hopelijk stil. Luisteren ze ook? En begrijpen ze wat je leest? Veel vaders weten het misschien niet, want ze sluiten na het lezen de Bijbel en praten er niet over door. Wie er wel over doorpraat, komt erachter dat hij nog aardig wat uit te leggen heeft, voordat de kinderen begrijpen wat er net is gelezen.
Sinds ik een boek over Luther en de Bijbel las, houdt dit me bezig. Luther spande zich tot het uiterste in om het Duitse volk een Bijbel in de eigen taal te kunnen geven. Alle woorden moesten voor iedere Duitser zo duidelijk mogelijk zijn. Spannen wij ons als ouders ook tot het uiterste in om de Bijbel uit te leggen aan onze kinderen?

Moeilijke woorden
Om te kijken hoe begrijpelijk de Statenvertaling is, liet ik een jongen van negen jaar de eerste vier verzen van Genesis 1 lezen. Hij moest zeggen hoeveel woorden hij niet begreep. Er was geen enkel woord dat hij niet snapte. Dat is niet verwonderlijk. Het is geschiedenis en dat is gemakkelijk te begrijpen. Zelfs volwassen mensen hoor ik wel eens zeggen dat ze liever horen preken over een geschiedenis dan over bijvoorbeeld de brief aan de Romeinen. De Romeinenbrief is volgens Luther echter de sleutel tot het verstaan van de hele Bijbel. Is die voor kinderen ook goed te begrijpen? Ik heb een andere jongen (van 8 jaar) de eerste vier verzen uit Romeinen 1 gegeven. Er waren tien woorden die hij niet snapte. Het gaat dan om woorden als heiligmaking, evangelie en opstanding. Het zijn woorden waarvan we misschien denken dat kinderen en jongeren ze begrijpen. Ga daar niet te snel van uit!

Kun je de genoemde woorden zo uitleggen, dat een kleuter ze begrijpt? Leg je het woord ‘geheiligd’ bijvoorbeeld uit als ‘afgezonderd’? Ook dat woord snapte de jongen niet. Voor kinderen is het daarom echt belangrijk dat vader of moeder aan tafel woorden uitlegt. Hoe kun je weten of ze het snappen? Vraag je kind om te vertellen waar het gedeelte over ging of vraag wat een woord betekent. Je zult dan al gauw merken dat je niet snel eenvoudig genoeg bent.

Maakt het nog uit welke vertaling we gebruiken? Ik heb de twee teksten uit Genesis en Romeinen ook laten lezen in de Herziene Statenvertaling. In de Herziene Statenvertaling waren er niet minder onbekende worden maar zelfs nog iets meer. Het maakt blijkbaar niet uit welke vertaling je gebruikt. Des te belangrijker is dat we allerlei woorden uit de Bijbel zo concreet mogelijk uitleggen.

Preek
Iets anders ligt het met de preek. Een preek is natuurlijk niet alleen gericht op kinderen. We moeten niet te snel met de vinger naar de predikant wijzen als kinderen de preek niet kunnen navertellen. We mogen van een predikant niet verwachten dat hij alles op kinderlijk niveau uitlegt.
Als ouders hebben wij hier een belangrijke taak in. Hoe kun je je kind stimuleren in het luisteren naar en helpen bij het begrijpen van de preek?
Je kunt kinderen zomaar wat laten tekenen in een boekje of een speeltje meegeven. Op die manier houd je ze rustig, maar richt je ze niet op de preek. Kinderen van ongeveer 6 jaar kunnen bijvoorbeeld de psalmen van het bord overschrijven. Als ze iets ouder zijn, kunnen ze de tekst opschrijven. Als ze nog iets ouder zijn, kun je vragen om de punten van de preek op te schrijven. Kortom: laat ze aantekeningen maken bij de preek. Van dingen die ze mooi vonden, van dingen die ze niet begrepen, het maakt niet uit. Dit schrijven stimuleert het luisteren.

Preekbespreking
Hoe geef je het gesprek over de preek thuis handen en voeten? In de eerste plaats kun je naar heel concrete dingen vragen. Er is altijd wel een aanknopingspunt om met de kinderen door te praten. Laat de kinderen voorlezen wat ze hebben opgeschreven, bespreek moeilijke woorden en ga in op de vragen die ze hebben opgeschreven.
Stel dat de catechismuspreek over het vierde gebod gaat. Kunnen wij dat heel concreet maken voor onze kinderen? Probeer de antwoorden van de catechismus eens uit te leggen in kinderlijke taal, met voorbeelden uit hun leven! En als de preek over Jesaja 53 gaat, kunnen wij dan de kern van het Evangelie uitleggen?
Wij kunnen onze kinderen niet bekeren. Filippus kon het geloof ook niet aan de Moorman geven. De Heere riep hem echter de Bijbel uit te leggen aan de Moorman. De Heere roept ons om over de Bijbel te spreken „als gij in uw huis zit en als gij op de weg gaat en als gij nederligt en als gij opstaat” (Deut. 6:7). Zo wil de Heere ook ons als middel gebruiken om onze kinderen te onderwijzen, opdat „zij hun hoop op God zouden stellen en Gods daden niet vergeten maar Zijn geboden bewaren”.

Albert de Vries