Hoe kies je een kinderbijbel?

Alleen in het Nederlands zijn al bijna negenhonderd verschillende kinderbijbels uitgegeven. Hoe kies je uit dat aanbod een goede?

Waarom een kinderbijbel?
Een kinderbijbel kan een goed hulpmiddel zijn bij de geloofsopvoeding. Als je uit de ‘gewone’ Bijbel leest, bijvoorbeeld aan tafel, is het voor kinderen vaak nog lastig om te begrijpen waar het over gaat. Ook al is het moeilijk, toch is het goed om je best te doen om de kinderen te betrekken bij het Bijbellezen aan tafel. Maar daarnaast is het fijn om een kinderbijbel te hebben. Zodat je kind de geschiedenissen uit de Bijbel kan horen in woorden die hij begrijpt. Zodat hij Bijbelkennis opdoet. Zodat hij kan genieten van de mooie verhalen die hij hoort. Zodat er opstapjes ontstaan naar gesprekken over het geloof. Maar vooral: zodat hij door de verhalen heen God en de Heere Jezus leert kennen.

Een kinderbijbel kiezen
Er zijn ontzettend veel soorten kinderbijbels te krijgen. Van losse boekjes met één geschiedenis voor peuters tot kinderbijbels voor kinderen van 10+ die ook veel onbekende geschiedenissen behandelen (bijv. L. Snoek, Uw Koninkrijk kome). Van kinderbijbels die bijna letterlijk de Bijbeltekst volgen (bijv. Kees de Kort, De Kijkbijbel) tot kinderbijbels die veel toevoegen aan zelfbedachte personen of uitgebreide toepassingen. Van kinderbijbels met mooie grote prenten en weinig tekst tot boeken met veel tekst en af en toe een plaatje… Hoe kun je een goede keuze maken uit dit enorme aanbod? In dit artikel vier aandachtspunten.

1. Praktisch
Omdat er zoveel soorten kinderbijbels zijn, is het handig om heel praktisch te beginnen. Voor welke leeftijd (of verschillende leeftijden in een gezin) moet de kinderbijbel geschikt zijn? Wil je langere of kortere vertellingen? Met of zonder vragen? Om voor te lezen of om zelf te lezen?

2. Inhoud
Bijbelgetrouw - Ga na of de kinderbijbel bijbelgetrouw is. Kijk bijvoorbeeld bij de geschiedenissen van schepping en zondeval, wonderen of de opstanding. Dan heb je al snel een beeld.

Godsbeeld - Door de kinderbijbel gaat een kind zich een beeld vormen van wie God is. Het is daarom heel belangrijk hoe er over God en de Heere Jezus wordt gesproken in de kinderbijbel. Klopt dat met hoe de Bijbel over Hem spreekt? Is het evenwichtig?

3. Illustraties
Hoe jonger je kind is, hoe belangrijker de illustraties zijn. Voor peuters zijn eenvoudige plaatjes zonder details geschikt (bijv. de serie B-boekjes). Voor oudere kinderen kunnen mooie, kleurige platen meer aanspreken (bijv. Kees de Kort, De Kijkbijbel of Marijke ten Cate, Prentenbijbel).

Sommige kinderbijbels kiezen er voor om de Heere Jezus niet af te beelden. Zelf vind ik dit een beperking als je voorleest aan peuters. Het kind let vooral op de platen. De belangrijkste Persoon mis je daarop, en daarmee vaak ook de kern van het verhaal. Het is voor een kind dan lastig te begrijpen waar het om gaat.

De manier waarop de Heere Jezus wordt afgebeeld, is van invloed op het beeld dat je kind zich van Hem vormt. Is dit het beeld wat je je kind mee wilt geven? Zelf zou ik eerder kiezen voor realistische tekeningen dan voor cartoon-achtige tekeningen, om te benadrukken dat het niet maar verhalen zijn, maar dat het echt gebeurd is.

Tot slot maken de afbeeldingen en de vormgeving een boek meer of minder aansprekend. Het klinkt misschien heel simpel, maar het maakt wel dat je er met meer of minder plezier uit voorleest.

4. De link naar ons leven
Als je uit de kinderbijbel leest, is het belangrijk dat kinderen een verband leren zien tussen de Bijbel en hun eigen leven.

Peuters geloven over het algemeen heel onbevangen wat je hen vertelt over God. Fantasie en werkelijkheid lopen bij hen door elkaar. Ze vinden een wonder daarom niet vreemd. Als kinderen 6 of 7 jaar oud zijn, gaan ze vaak onderscheid maken tussen wat ‘waar’ is en wat niet. Ze ontdekken dat allerlei dingen die ze als peuter ‘geloofden’ niet echt zijn. Ook als het over God en de Bijbel gaat, gaan ze zich afvragen of het wel waar is.

Het is daarom belangrijk dat ze in de kleuterperiode al merken dat alles wat te maken heeft met het geloof anders is dan het andere. Dat het echt is, dat het leeft. Dat laat je zien door zorgvuldig en eerbiedig met de heilige dingen om te gaan. Daarbij is het van wezenlijk belang dat de boodschap van de Bijbel wordt betrokken op het dagelijks leven en de leefwereld van het kind. Anders worden de Bijbelverhalen “kindervertelsels”, waar het kind niets mee kan en die hij dus loslaat (dr. W. ter Horst in ‘Wijs me de weg!’).

Je kind mag dus verschil merken in hoe je Bob de Bouwer voorleest en hoe je Nehemia voorleest. Omdat de geschiedenis van God met Nehemia mijn leven raakt en het leven van mijn kind. Het laat zien wie God is – toen en nu. Het is belangrijk dat kinderen dat merken als je uit een kinderbijbel leest.

Kinderbijbels kunnen daarbij op verschillende manieren een hulpmiddel zijn. Door een expliciete ‘toepassing’ in of na het verhaal, die een link legt naar ons leven. Of door vragen na de vertelling die uitnodigen om verder te praten over de boodschap van het verhaal. Er zijn ook kinderbijbels die enkel het verhaal vertellen, zonder toepassing. Dat is op zich geen bezwaar, maar het is dan wel goed om regelmatig zélf de link te leggen tussen de geschiedenis en ons leven.

Het nadeel van toepassingen vind ik zelf dat ze niet altijd even geschikt zijn. Soms zijn ze niet geschreven voor het bevattingsniveau van een kind (bijv. ‘Ons hart is melaats van de zonde’ bij de genezing van een melaatse). Soms gaan ze erg uit van goed tegenover slecht (‘de boze koning Saul’, ‘die domme Jona’). Dan gaat het meer over hoe je goed moet leven dan over wie God is en wat genade is.

Momenteel gebruiken wij zelf met veel plezier de kinderbijbel ‘Volg Mij’ van Liesbeth van Binsbergen. Deze heeft enkele vragen na het Bijbelverhaal die een opstapje zijn om verder te praten over de betekenis van de geschiedenis voor ons leven. Door de vragen worden de kinderen uitgenodigd om zelf na te denken en je hoort ook terug of ze het echt begrepen hebben.

Hulpmiddel
Iemand die plichtmatig uit de kinderbijbel voorleest omdat het erbij hoort, is volgens dr. W. ter Horst een gevaar voor de geestelijke volksgezondheid. De kinderbijbel is een hulpmiddel. Maar belangrijker dan de beste kinderbijbel is je eigen betrokkenheid bij wat je voorleest!