Spelen met smurrie

Het is altijd leuk om te zien: kinderen die in plassen stampen. Voor de meesten wordt het al iets minder leuk als het de eigen kinderen zijn. Dan moet je immers straks aan het poetsen en boenen. Wat is er nou zo aantrekkelijk aan modder, water en andere smurrie? En is het echt nodig dat kinderen daarmee spelen? Marianne de Valck antwoordt volmondig: “Ja.”

Oude kleren aan
Bernadette, moeder van drie kinderen (4, 8 en 9) en kleuterjuf: „Ja, kinderen moeten echt af en toe met smurrie spelen. Ze moeten alles voelen om te kunnen ontdekken. Ik liet ze al jong buiten spelen. Gewoon lekker in de tuin hun gang laten gaan. Dan ontdekken ze hoe hard tegels zijn en hoe zacht het gras is. Je moet ze natuurlijk niet hun nieuwste kleren aandoen. Ik had altijd een oude broek en een oud jasje liggen, dat ik ze aantrok als ze naar buiten gingen.
Verven met vingerverf is ook zo leuk. De oudste durfde dat als peuter eerst niet. Hij begon met één vinger. Na verloop van tijd durfde hij z’n hele hand in de verf te steken. De andere twee moest ik eerder afremmen dan aanmoedigen, want die wilden ook de stoel wel van een nieuw kleurtje voorzien.”

Campingbedje buiten
Erika, moeder van vijf kinderen (1, 3, 9, 11 en 12): „Ik ben zelf niet zo creatief en heb ook nooit vingerverf in huis gehad. Ik weet dat het goed is als kinderen zich eens vies maken, maar bewust erop aansturen dat ze zich vies maken, dat gaat mij te ver. Onze jongste speelde van de zomer ook lekker buiten, maar dan in een campingbedje. Zodra ze goed kunnen lopen, mogen ze dat ook buiten doen. Weet je hoe snel een broek stuk is als ze ermee over de tegels kruipen? Ik houd ook niet van al die viezigheid. Die kleintjes stoppen ook zomaar alles in hun mond dat vind ik ook niet goed. Als ik één kind zou hebben, was het misschien anders. Dan kun je zelf een stoel pakken en erbij gaan zitten om te kijken of het allemaal goed gaat. Maar daar heb ik echt de tijd niet voor.

Dat de oudere kinderen een keer onder de modder thuiskomen, vind ik minder erg. Die stappen zelf onder de douche en weten dat ze hun vieze kleren in de garage achter moeten laten. Nu ik er zo over nadenk, zijn er misschien ook wel mogelijkheden waarbij ze wel echt iets voelen, maar waarvan ze niet direct heel vies worden. Koekjes bakken bijvoorbeeld. Eerst het deeg kneden en er dan figuurtjes van maken. En dan prikkelen we ook nog heel sterk het smaakzintuig, want die koekjes moeten natuurlijk wel op!”

Bezwaren weerlegd
Bezwaar 1: Smurrie is vies.
Marianne de Valck: „Vies is een beoordeling met een negatieve lading. Vies is synoniem voor onhygiënisch, terwijl zeep, slagroom en zelfs modder niet onhygiënisch zijn. Over de waarde van modderbaden, chocolademaskers en zeep voor gezondheid en schoonheid is veel geschreven. Goede smurrie is niet vies, dat wil zeggen niet onhygiënisch. Goede smurrie kan wel vies smaken, zoals modder of plaksel. Spelen met modder houdt fysiek contact in. Kinderen raken het spul aan met hun vingers, ze rollen er zelfs in en het plakt overal. Natuurlijk bestaat de kans dat ze de smurrie in hun mond krijgen. Verantwoorde smurrie kan daarom misschien wel vies smaken, maar mag niet ongezond zijn.”

Bezwaar 2: Smurrie is toch niet nodig? We hebben toch plasticine in plaats van natuurklei en graaien in een bak met kralen is het hetzelfde als graaien in zand?
Marianne de Valck: „Natuurlijke materialen hebben een aantal eigenschappen die bij kunststof ontbreken. Zand, aarde, modder, natuurklei, water, maar ook combinaties van natuurlijke materialen, zoals deeg van bloem en water of melk, of lijm gemaakt van aardappelmeel, nemen snel de lichaamstemperatuur aan. Hierdoor voelen ze prettig aan. De materialen zijn zacht met een gladde structuur, soepel, kneedbaar, deelbaar en samen te pakken. Ze nemen snel water op, zodat er zowel pap als stevige modder, klei of deeg van te maken is. Kunstklei of plasticine is vaak hard, moeilijk kneedbaar, het warmt maar heel langzaam op en neemt niet of heel beperkt water op. Natuurlijke materialen hebben een neutrale kleur. Groene klei leent zich minder makkelijk voor het maken van een kip dan natuurklei. De structuur van zand is moeilijk te evenaren, zeker niet door kralen. Natuurlijke materialen dagen uit tot voelen.”

‘Wat mag...? Wat kan...?’
Marianne de Valck van ‘adviesbureau spelen en speelgoed’ weet als geen ander dilemma’s bij het spelen inzichtelijk te maken. Ze doet dat in het boek ‘Wat mag...? Wat kan...?’ Voor iedereen die met kinderen omgaat heel goed om eens door te nemen. Ze schrijft onder andere over klimmen, timmeren, slopen en beestjes. Overigens geeft ze in het boek niet haar eigen mening, maar zet ze vooral meningen en mogelijkheden op een rij, waardoor ieder kan kijken wat bij hem of haar past. Al staat één ding wel als een paal boven water: kinderen hebben recht op spelen! Uit dit boek komen de bovengenoemde redenen waarom kinderen graag met smurrie spelen, en de twee bezwaren.

Waarom is smurrie populair?
• Het is lekker om te voelen
• Het verandert in je handen
• Het verandert je handen ze worden namelijk glibberig, groen, modderig of plakkerig
• Het is uit te wrijven
• Het is anders dan water, minder vloeibaar, trager uit te schenken, zichtbaarder maar niet makkelijker om op te pakken • Het is anders dan zand of klei. Het blijft glijden, plakken.
• Het heeft vaak een goed waarneembare lucht
• Het blijft kleven
• Slaan op smurrie geeft effect
• Met smurrie is te verven
• Met smurrie is iets te verbeelden, iets te maken

Tekst: Margreet van den Berg - van Brenk