Geloofstaal in het kinderspel

Onze kinderen (bijna 3 en 4 jaar) luisteren goed naar de verhalen uit de kinderbijbel. Maar veel Bijbelse woorden gebruiken ze te pas en vooral te onpas in allerlei situaties overdag. Bijvoorbeeld: Je moet je boterham wel opeten, anders kom je niet in de hemel." Ook het woord dood(slaan) komt veel voor in hun taal. Ze weten (nog) niet wat dood is en de uitleg lukt niet. Hoe kunnen we hiermee omgaan?"

Kinderen verwerken in hun spel wat er op hen afkomt. Een kind dat een ongeluk zag gebeuren, kan dit in zijn spel laten terugkomen. De botsing wordt op allerlei manieren opnieuw tot stand gebracht. Waarom doet een kind dit? Het spel is een manier om wat er gebeurde onder controle te krijgen. Dingen die voor hem te groot zijn om te behappen, probeert hij in het spel te beheersen. In een spel kan dat. Hijzelf bestuurt de auto''s, dus hij kan zelf regelen hoe ernstig het ongeluk wordt.

Bij de vragensteller gaat het niet om een specifieke gebeurtenis, maar om Bijbelse thema's. Hemel en hel zijn heel ernstig. Dat voelt een kind. Maar hij heeft geen vat op de inhoud ervan. De kinderen luisteren goed naar de verhalen. Over dood, over leven, over eeuwigheid. Ze kunnen deze begrippen nog geen plaats geven in hun leven. De dood zegt hun nog niets, maar ze voelen ongetwijfeld aan dat dood iets heel ergs is.

Dode vlieg
De vragensteller kan de kinderen niet uitleggen wat dood is. Het lijkt me goed om dit via het zichtbare niveau te doen. Bijvoorbeeld met een dode vlieg. De ouder kan de vlieg laten zien. "Zie je? Hij beweegt niet meer. Zou hij straks weer kunnen bewegen? Waarom denk je van niet?" Zo kun je toelichten dat de dood onomkeerbaar is.

Natuurlijk kunnen kleine kinderen de reikwijdte van de dood nog niet beseffen. Als er nog geen dierbaren zijn gestorven, weten ze -gelukkig!- nog niet hoe groot het gemis en het verdriet is na de dood. Kinderen moeten weten dat hatelijke opmerkingen waarin ze de ander dood wensen niet door de beugel kunnen. Ouders moeten duidelijk de grens aangeven dat dit absoluut niet toelaatbaar is. En met overtuiging vertellen dat het heel erg is om zo te praten.

In veel Bijbelse verhalen speelt dood of ziekte een rol. Deze zware thema's moet een kind een plaatsje geven in zijn leven. Kleine kinderen zullen dit meestal doen op een manier die hen eigen is: door zwart-witdenken en via het spel.

Autowassen op zondag
Veel kinderen delen de wereld in twee categorieën in: wel of niet in de hemel mogen komen. Dat geeft een beetje grip op deze ernstige zaak. Je komt wel in de hemel als je gehoorzaam bent, je auto niet op zondag wast etcetera. Ga je over de schreef, dan ben je verloren. Het is een kinderlijke manier om de Bijbelse boodschap te plaatsen. Aan ouders de taak om dit zwart-witdenken bij te stellen.

Ook via het spel verwerkt een kind de Bijbelse boodschap. De Bijbelse verhalen zijn een vruchtbare bodem voor fantasieën. Ouders hoeven niet al te zwaar te tillen aan verwerking via het spel. Het laat zien dat kinderen bezig zijn met de verhalen en dat die hen niet loslaten.

Het is doorgaans niet nodig om bovenop je kind te zitten en het spel te onderbreken. Het inbreken in het spel verhindert een kind om zijn gedachten en gevoelens een plaats te geven. Daarom moeten ouders hier terughoudend mee zijn.

Onjuiste opvattingen van een kind kunnen beter worden bijgesteld als het kind niet verdiept is in zijn spel. Bijvoorbeeld na het Bijbellezen aan tafel of bij het naar bed brengen.

Ouders kunnen dan vragen wanneer iemand in de hemel kan komen. Dan is er gelegenheid om te zeggen dat de Heere inderdaad wil dat kinderen gehoorzaam zijn aan hun ouders. Dan kan het kind dat punt goed begrijpen.

De ouders kunnen erbij zeggen dat er helemaal geen mensen in de hemel binnenkomen als God alleen gehoorzame mensen binnenlaat. Geen grote mensen en geen kinderen. Want iedereen doet zonde - dingen die fout zijn. Alleen door genade, door vergeving, kunnen mensen in de hemel komen. Alleen door het geloof is er toegang. Ouders kunnen dan gelijk uitleggen waarom het zo belangrijk is dat ze altijd bidden om vergeving van zonden.

Goliath
Kleine kinderen denken uitsluitend concreet. Dit betekent dat een verhaal over het verslaan de reus Goliath aanvankelijk zal blijven steken bij de dreun die het omvallen van Goliath teweegbracht. Dat snapt het kind. Dat speelt het na.

Voor ouders ligt er een taak om een kind verder te brengen. Het gaat niet zozeer om de dreun en om het grote zwaard waarmee Goliaths hoofd werd afgehakt, maar om het geloof van David. Dat kan een kind zich niet concreet voorstellen, maar dat is wel de kern van het verhaal.

Kinderen kunnen in hun spel enthousiast aan het doden zijn. Misschien juist wel doordat ze de ernst van de dood nog niet inzien. Wordt het doodslaan te erg, dan kan een ouder met zachte hand het spel een andere richting geven. "Weet je, David kon ook heel mooi zingen als hij op de schapen paste. Kun jij ook zingen? God ziet heel graag dat je goed zorgt voor mensen en dieren. Jaag je de leeuwen weg?"

Tips

• Bedenk dat zwart-witdenken controle geeft.
• Breng zelf grijstinten aan.
• Breek niet onnodig in het spel in. Spel is een middel om iets te verwerken.
• Neemt het spel een heel verkeerde richting, doe dan suggesties om het spel de goede kant op te laten gaan.
• Wijs erop dat alleen het geloof in Jezus Christus de hemelpoort opent.
• Probeer concreet te maken wat de dood is. Onduidelijkheid vergroot onzekerheid, waardoor het weer meer in de taal en het spel terugkomt.
• Tolereer geen verwensingen.

Tekst: Sarina Brons-van der Wekken