Kinderen en stress

Op de schoolpleinen zie je ze wel staan. Ouders die met volle agenda’s in de hand een middagje proberen te plannen dat hun kinderen met elkaar kunnen spelen. Niet zelden duurt het minstens een week voor de eerste gelegenheid zich voordoet.

We hebben allemaal overvolle agenda’s . Maar niet alleen wij als volwassenen ook onze kinderen hebben het erg druk. Hun leventje is vaak helemaal ingepland: school, zwemles, sporten, gymmen, muziekles en ook nog een jeugdclub van de kerk. Er wordt ook welgesproken van de zogenaamde ‘achterbankgeneratie’: kinderen die op de achterbank van vaders of moeders auto van de ene activiteit naar de andere gereden worden. Dit alles is niet zonder gevolgen. Kinderen krijgen steeds meer last van stress en dit leidt tot klachten van chronische oververmoeidheid. Kort geleden werd er een tweedaags congres georganiseerd over ‘kinderen en stress’. Het blijkt namelijk dat kinderziekenhuizen steeds meer worden geconfronteerd met kinderen die chronisch moe zijn. Die moeheid uit zich in de volgende symptomen: ernstige vermoeidheid die langer dan drie maanden duurt, gewrichtspijn, concentratiestoornissen en druk gedrag.

Hoe komen kinderen aan stress?
Er zijn verschillende dingen te noemen:

• Ouders zijn enorm druk. In veel gezinnen werken beide ouders en dat brengt ook extra drukte voor de kinderen mee. Bovendien groeien veel kinderen op in éénoudergezinnen. Als die ene ouder ook moet werken om de kost te verdienen, zijn er in de gezinnen weinig rustmomenten.
• Kinderen brengen veel tijd door achter het televisie – of computerscherm. Alhoewel het lijkt dat kinderen na bijvoorbeeld een drukke schooldag zo tot rust komen, moeten ze juist heel veel prikkels en informatie verwerken. Dit geeft stress.
• We leven in een prestatiemaatschappij en dat komt terug in ons schoolsysteem. Vaak zijn wij als ouders en leerkrachten erop gericht om qua verstandelijke ontwikkeling het maximale uit de kinderen te halen. Dit kan een te grote druk op onze kinderen leggen. Een voorbeeld daarvan is de Cito-toets: kinderen worden erg opgejut om op deze toets zo goed mogelijk te presteren. Veel kinderen zijn in de periode van de Cito-toets erg zenuwachtig en hebben dan ook erg veel last van stress. Het was opvallend dat in de afgelopen periode van de Cito-toetsen, verscheidene kranten artikeltjes presenteerden over kinderen en stress.
• Kinderen hebben erg veel activiteiten. Ouders willen graag dat hun kinderen alle kansen krijgen en dat ze zich op alle gebieden moeten kunnen ontwikkelen. Daarom zijn kinderen druk met allerlei clubjes. Bovendien willen we graag dat onze kinderen op al die clubjes goed presteren: dat ze goed kunnen voetballen en ook uitblinken in piano spelen.

Wat dat laatste betreft: Alvin Rosenfeld en Nicole Wise hebben daar een boeiend boek over geschreven waarin ze stellen dat we als ouders bezig zijn met over-opvoeden (‘Over- opvoeden, vragen we niet te veel van ons kind?’, Tielt, 2001). Dat wil zeggen dat we het beste voor hebben met onze kinderen en daar in doorslaan door het leven van ons en onze kinderen helemaal vol te plannen met allerlei activiteiten.

Wat zegt de bijbel over stress en drukte?
Uit de bijbel kunnen we leren dat een mens (en dus zeker ook een kind) rust nodig heeft. Dat leren we uit de schepping waarin God een ritme van dag en nacht heeft gelegd en waarin God ons ook een wekelijkse dag van rust geeft (Genesis 1). Daarnaast lezen we in het Nieuwe Testament dat Jezus ons innerlijke rust wil geven (Mattheus 11 vers 28: Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven). Rust (dus regelmatig uitrusten van je bezigheden) heeft alles te maken met innerlijke rust:

• We komen pas echt tot rust als we innerlijke rust hebben. In de bijbel lezen we van Job die innerlijk onrustig was en daarom niet tot rust kon komen (Job 7 vers 4: ‘Als ik ga slapen, denk ik: Wanneer zal ik opstaan? Maar de avond rekt zich, en zo word ik zat van woelen tot de schemering’).
• Andersom geldt ook dat we voor onze innerlijke rust de rust moeten opzoeken. Om innerlijke rust te krijgen, is het nodig dat we van tijd tot tijd onze bezigheden laten liggen en samen met God zijn. Jezus deed dat zelf ook regelmatig en riep de discipelen daar ook toe op (Marcus 6 vers 31: En Hij zeide tot hen: Komt hier en gaat (met Mij) alleen naar een rustige plaats en rust een weinig). Hoe geven we onze kinderen rust?

Een aantal aandachtspunten voor ouders

• Realiseer je dat het ene kind meer aankan dan het andere. Ieder kind is uniek (Spreuken 6 vers 22: ieder kind heeft een eigen weg, heeft een eigen aanpak nodig) en het ene kind heeft dus meer rust nodig dan het andere.
• Kijk goed naar je kinderen of ze signalen afgeven dat ze eigenlijk te druk zijn. Is je kind vaak moe of vertoont het juist overdreven druk gedrag? Dat zou kunnen wijzen op overbelasting.
• Kijk kritisch naar je eigen gezinsleven. Is er ruimte voor spontane gezinsmomenten en voor rustige gesprekjes met elkaar of is het gezinsleven van minuut tot minuut gepland?
• Let op het mediagebruik van je kinderen. Het is verleidelijk ze na een lange schooldag achter de televisie of computer te zetten omdat ze al zo moe zijn, maar realiseer je dat ze dan overladen worden met prikkels en niet echt tot rust komen.
• Kijk kritisch naar de activiteiten en hobby’s van je kinderen. Waarom zitten ze op die sport? Vinden ze het leuk of wil jij graag dat ze uitblinken op dat gebied? Waarom zitten ze (ook) op muziekles? Ben je bang een slechte ouder te zijn als je ze die kans niet biedt?
• Kijk eens naar je eigen manier van leven. Heb je zelf voldoende rust of ren je de hele dag van hot naar her? Heb je zelf de rust om regelmatig tijd samen met God door te brengen en ken je Zijn innerlijke rust?

Als ouders zijn wij het voorbeeld voor onze kinderen. Wij mogen hen laten zien dat onze (en hun) eigenwaarde niet afhangt van wat we allemaal presteren of wat we kunnen. God vindt ons en onze kinderen waardevol zoals we zijn. Hij vindt ons zo waardevol dat Hij Zijn Zoon voor ons over had: Jezus Christus die ons rust wil geven!